Bệnh cúm gia tăng, chuyên gia cảnh báo: Không lạm dụng thuốc kháng virut đặc trị, thuốc kháng sinh

Gia tăng bệnh nhân mắc cúm mùa nhập viện

Theo PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), tình hình bệnh cúm đang có xu hướng gia tăng tại nhiều địa phương. Số trường hợp mắc bệnh cúm nhập viện đang gia tăng tại một số bệnh viện (BV) tuyến cuối. Tại BV Nhi Trung ương, PGS.TS. Trần Minh Điển, Phó Giám đốc BV cho biết, chỉ trong 3 tuần qua đã tiếp nhận hơn 1.000 trẻ mắc cúm đến khám, hơn 220 trẻ phải nhập viện điều trị nội trú. Do số ca mắc bệnh khá cao so với năm trước, BV Nhi TW đã xây dựng lưu đồ tiếp đón, phân loại người bệnh nghi ngờ cúm ở khu vực phòng khám...

Trẻ bị viêm đường hô hấp do virut cúm nhập viện điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai

Tại BV Bệnh Nhiệt đới TW, hiện mỗi ngày, BV tiếp nhận hơn 100 bệnh nhân gồm cả người lớn và trẻ em có triệu chứng cúm đến khám, trong đó, khoảng một nửa số trường hợp phải điều trị nội trú. Một số bệnh nhi suy dinh dưỡng hoặc cơ thể yếu bị biến chứng nặng viêm phổi, thậm chí có trường hợp phải thở máy và trao đổi ôxy qua màng ngoài cơ thể (ECMO).

Ngoài ra, tại các BV khác như BV Nhi TW, BVĐK Đức Giang, BV Đống Đa, BVĐK Xanh Pôn và Khoa Nhi BV Bạch Mai cũng đang điều trị cho hàng chục bệnh nhi bị bệnh cúm mùa.

BS. Hoàng Văn Kết, Phó Trưởng khoa Phụ trách Khoa Hồi sức tích cực Nhi, BVĐK Đức Giang cho biết: Hiện nay bệnh nhân đến khám liên quan đến cúm có ngày lên đến 20-30 bệnh nhân và tình trạng có sốt hoặc viêm long đường hô hấp trên đã gợi ý đến triệu chứng cúm và bệnh nhân làm xét nghiệm dương tính với virut cúm cũng tăng hơn so với bình thường.

Theo các bác sĩ, khi mắc cúm mùa thông thường, trẻ có thể tự khỏi sau vài ngày, nhưng 2 tuần qua, số trẻ bị cúm phải nhập viện điều trị tăng cao do mắc một số chủng cúm nặng hoặc mắc cúm trên nền bệnh khác, có nhiều trẻ hay bị viêm đường hô hấp nên khi mắc cúm sẽ bị nặng, điển hình là viêm phổi.

Lạm dụng, sử dụng thuốc không đúng dễ khiến kháng thuốc

PGS.TS. Trần Đắc Phu cho biết, bệnh cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho. Tác nhân gây bệnh chủ yếu do các chủng virut cúm A/H3N2, cúm A/H1N1, cúm B và cúm C.

Nếu bệnh nhân là người lớn thì có thể hồi phục trong vòng từ 2-7 ngày. Tuy nhiên, với trẻ em, người già, người có bệnh mạn tính về tim, phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc suy giảm miễn dịch, sẽ diễn biến nặng hơn, dễ bị biến chứng và có thể dẫn đến tử vong.

Trước thông tin hoang mang về việc thiếu thuốc kháng virut đặc trị cúm, BS. Trần Thị Hải Ninh, Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp, BV Bệnh Nhiệt đới TW cho biết, BV vẫn còn thuốc tamiflu, nhưng không phải bệnh nhân nào cũng cần dùng loại thuốc này.

“Tamiflu được khuyến cáo nên sử dụng sớm nhất trong vòng 48 tiếng kể từ khi bệnh nhân có triệu chứng khởi phát, bởi vì dùng muộn thì sẽ giảm hiệu quả đi rất nhiều. Mặt khác, sử dụng tamiflu phải đúng chỉ định để tránh tình trạng kháng thuốc xảy ra. Ví dụ, dùng tamiflu trong cúm B là không đúng chỉ định, nên chỉ sử dụng trong những trường hợp cúm A, và cúm A trên những cơ địa đặc biệt, ví dụ như bệnh nhân có nguy cơ tiến triển bệnh nặng như trên nền có bệnh lý nền là tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc là những bệnh nhân suy giảm miễn dịch có chỉ định dùng tamiflu. Còn dùng quá tràn lan thì có nguy cơ gây kháng thuốc rất cao và gây khó khăn cho việc điều trị sau này” - BS. Hải Ninh khuyến cáo.

BS. Đỗ Thiện Hải - Phó Trưởng khoa Truyền nhiễm, BV Nhi TW cũng cho biết, khi trẻ được chẩn đoán mắc cúm thông thường, không nhất thiết phải nhập viện mà có thể chăm sóc tại nhà. Nếu chúng ta chăm sóc trẻ tốt, thường trẻ bị cúm sẽ không bội nhiễm thêm vi khuẩn thì sẽ không phải sử dụng thêm kháng sinh bởi vì về bản chất, thuốc kháng sinh vừa không có tác dụng đối với các loại virut gây bệnh cúm vừa khiến cho trẻ dễ dẫn đến nguy cơ kháng kháng sinh.

“Cha mẹ lưu ý vệ sinh đường hô hấp bằng dung dịch nước muối sinh lý cho trẻ. Đồng thời, khi có con bị cúm nhẹ không nhất thiết phải dùng thuốc kháng virut tamiflu vì thuốc tamiflu không phải là thuốc bắt buộc phải có để điều trị các trường hợp cúm mùa thông thường, chỉ trong một số trường hợp cúm nặng thì có thể nên sử dụng. Với trường hợp mắc một số chủng cúm nặng, nguy cơ viêm phổi, suy hô hấp hoặc bị cúm trên nền bệnh khác, ví dụ hen phế quản, thì gia đình cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám và quyết định cho trẻ nhập viện hay không. Lúc này bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định dùng thuốc phù hợp” - BS. Hải nói.

Liên quan đến công tác phòng chống bệnh cúm, tại công điện khẩn mới đây, Bộ Y tế đã yêu cầu các cơ sở điều trị tổ chức tốt công tác phân luồng khám bệnh; thu dung cách ly, cấp cứu, thiết lập khu vực riêng để điều trị cho người bệnh cúm. Kiểm soát chặt và chỉ định dùng thuốc kháng virut, tránh tình trạng khan hiếm ảo và tình trạng kháng thuốc.

Theo PGS. TS. Trần Đắc Phu, để chủ động giám sát sự lưu hành và biến đổi của các chủng virut cúm ở nước ta, Bộ Y tế đã triển khai hệ thống giám sát cúm trọng điểm quốc gia và đã thiết lập hai Trung tâm cúm quốc gia tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh. Đến nay hai Trung tâm cúm quốc gia này đều có khả năng xét nghiệm phát hiện các chủng virut cúm, kể cả chủng virut cúm có độc lực cao. “Hiện chưa phát hiện thấy chủng virut cúm mới cũng như sự đột biến làm tăng độc tính hay gây kháng thuốc ở các chủng virut cúm lưu hành trên người tại Việt Nam và cũng chưa phát hiện thấy các chủng virut mới (lạ) nào tại Việt Nam” 

- Cục trưởng Trần Đắc Phu khẳng định.