Tương tác thuốc là phản ứng giữa một thuốc và một tác nhân thứ hai

Các yếu tố nguy cơ gây tương tác thuốcĐối tượng bệnh nhân:
Các tình trạng bệnh cụ thể:

• Người già                                       - Bệnh tim mạch – suy tim xung huyết,loạn nhịp tim
• Béo phì                                                                              - Đái tháo đường
• Suy dinh dưỡng                                                               - Động kinh
• Bệnh nặng                                                                        - Bênh gan
•                                                                                            - Tăng lipid máu
•                                                                                            - Suy giáp
•                                                                                            - Nhiễm khuẩn
•                                                                                            - Rối loạn tâm thần
•                                                                                           - Suy giảm chức năng thận
•                                                                                           - Bệnh hô hấp

• Các thuốc có khoảng điều trị hẹp,chú ý nguy cơ xảy ra tương tác thuốc:

• Kháng sinh nhóm Aminoglycosid Amikacin,Gentamicin
• Carbamazepine
• Phenobarbital
• Insulin
• Thuốc điều trị đái tháo đường đường uống nhóm sulfonylurea Glibenclamid,Gliclazid,Glimepirid
• Theophylin
• Methotrexat
• Amiodarone
• Digoxin
• Thuốc hạ lipid máu nhóm statin Atorvastatin,Simvastatin

• Một số tương tác thuốc – thuốc của 1 số thuốc trong phạm vi danh mục thuốc của bệnh viện ĐK Thạch Hà:

	Allopurinol

 

• Tương tác thuốc-thức ăn:

• Thức ăn làm thay đổi hấp thu thuốc:

• Các thuốc bị phân hủy mất hoạt tính ở dạ dày như Ampicillin,Erythromycin,Lincomycin…càng lưu lại dạ dày càng lâu sẽ bị phan hủy càng nhiều nên làm giảm sinh khả dụng-> uống vào lúc đói
• Các viên bao tan ở ruột hoặc viên tác dụng chậm như Vaspycar nếu bị giữ lại dạ dày lâu thì màng bao viên có thể vỡ làm mất tác dụng thuốc-> nên uống xa bữa ăn
• Aspirin dạng viên nén uống khi no bị giảm sinh khả dụng
• Một số thuốc không bị ảnh hưởng bởi thức ăn có thể uống bất cứ lúc nào tùy ý nhưng nên uống vào bứa ăn để tránh kích ứng dạ dày

• Thức ăn làm thay đổi tác dụng và độc tính của thuốc:

• Không dùng chung các thức ăn chứa cation hóa trị 2  như sữa,sắt khi sử dụng Ciprofloxacin,tetracyclin…

• Tương tác thuốc-thức uống:

• Tương tác với rượu:

• Sử dụng chung với các thuốc ức chế TKTW như Metoclopramid,giảm đau loại opioid,thuốc an thần… sẽ gây buồn ngủ,giảm tỉnh táo,giảm khả năng lái xe,máy móc
• Gây phản ứng đỏ mặt,tim nhanh khi dùng chung với Metronidazole,Cefoperazone,ketoconazole…
• Gây loaets dạ dày khi dùng chung với aspirin
• Chóng mặt,ngất xỉu khi sử dụng chung với Nitroglycerin
• Làm nặng thêm tình trạng hạ đường huyết của Insulin,thuốc hạ đường huyết đường uống

• Tương tác với sữa:

• Nhiễm kiềm,tăng calci huyết và suy thận do uống nhiều sữa trong khi sử dụng antacid chứa calci
• Làm giảm sinh khả dụng của Theophylin,Cephalosporin

• Hướng dẫn thời điểm dùng thuốc hợp lý:

• Thời điểm uống thuốc trong ngày : Thuốc ngủ uống vào buổi tối

                                                               Thuốc lợi tiểu uống vào buổi sáng
                                                                GC uống vào  giờ sáng

• Thuốc uống lúc bụng no:

Thuốc tăng hấp thu nhờ thức ăn: Diazepam,Metoprolol,Propranolol
Thuốc kích thích bài tiết dịch tiêu hóa: thuốc thay thế men tiêu hóa nên uống trước ăn 1o-15 phút
Thuốc kích ứng đường tiêu hóa: Doxycyclin,GC,Non-steroid

• Thuốc uống lúc bụng đói:

Thuốc bị giảm hoặc chậm hấp thu do thức ăn: Ampiciclin,Atenolol,Sắt,Hydroclorothiazide,Clindamycin,Acetaminophen,Digoxin.Diclofenac,Furosemid

• Các thuốc cần có tác dụng đặc biệt

• Nên uống Omeprazole 3o phút sau ăn sáng để thức ăn kích thích bơm proton hoạt động thuốc mới phát huy tác dụng ức chế
• Nên uống antacid 1 giờ sau ăn để tránh giảm acid trong bữa ăn và cản trở tiêu hóa.nếu uống antacid trước thì sau 2 giờ mới uống thuốc khác,nếu uống thuốc khác trước thì sau 1 giờ mới uống antacid

• Một số tương tác thuốc – thuốc của 1 số thuốc trong phạm vi danh mục thuốc của bệnh viện ĐK Thạch Hà:

Furosemid

Hull

Cefalothin

Digoxin

N-Saids

Chẹn Beta

Biguanid,Insulin,sulfamid hạ glucose máu

Amiodarone

Ức chế men chuyển

Lidocain

Kali

Colchicin

Nicerol

Allopurinol

Tăng nồng độ acid uric trong máu làm giảm td của liệu pháp chữa bệnh gout -> k kết hợp

Giảm hấp thu Allopurinol theo đường tiêu hóa ->khoảng cách uống giữa 2 thuốc là 2 giờ

KS nhóm Aminoglycosid

Tăng độc tính với tai->theo dõi đều đặn thính lực 2

Tăng nguy cơ độc thận-> cần theo dõi chức năng thận

Tốc độ hấp thu digoxin bị giảm

Làm giảm tốc độ thanh lọc ở cầu thận,gây tích lũy aminosid->giảm liều Aminosid rồi mới dùng N-Saids

Amiodarone

Tăng nguy cơ nhịp tim chậm->liều digoxin giảm 5o% khi bắt đầu phối hợp

Tăng tác dụng làm chậm nhịp tim-> giảm liều và theo dõi điện tâm đồ

Tăng nguy cơ xuất hiện xoắn đỉnh->chống chỉ định phối hợp

GC

Tăng nguy cơ hạ kli máu và xuất hiện xoắn đỉnh-> theo dõi và hiệu chỉnh kali nếu cần

GC dùng dài ngày gây hạ Kali máu,dẫn đến yếu cơ,làm tăng độc tính digoxin->theo dõi đều đặn kali máu

Giảm tác dngj do tính chất tăng glucose máu gián tiếp của GC

Nguy cơ xoắn đỉnh->tăng cường giam sát theo dõi điện tâm đồ

Tác dụng chống tăng huyết áp có thể giảm do giữ muối nước của GC

Spironolacton

Cản trở đào thải Digoxin,giảm độ thanh lọc và làm tăng nồng độ digoxin trong huyết tương

Tăng kali máu nghiêm trọng->thay đổi phối hợp

Tăng kali máu->tránh kê đơn

Giảm tác dụng điều trị chống gout

Metyldopa

Tăng tác dụng hạ huyết áp->hiệu chỉnh liều và thiết lập kế hoạch dùng thuốc

Tăng mạnh nguy cơ hạ huyết áp tư thế đứng

Omeprazole

Giảm tác dụng dược lý của Omeprazole->uống 2 thuốc cách nhau ít nhất 2 giờ